لاله واژگون از گیاهان علفی پیازدار و چندساله است که تاکنون ۱۵ گونه آن در ایران شناسایی شده است. گونه زرد کمرنگ متمایل به لیمویی این گلها موسوم به لاله گرگانی بین ۵۰ تا ۸۰ سانتیمتر ارتفاع دارد.
پیاز این گیاه به علت وجود موادی موسوم به آلکالوئیدهای ایمپریسین و فرتیسین، مسکن درد است.
تاکنون ۶۰ گونه از این گیاه در دنیا شناخته شده است. پیاز آن به صورت یک غده متورم، گوشتدار بوده و دارای مقدار زیادی نشاسته و چندین عامل دارویی است و اگر تازه باشد سمی است و قابل خوردن نیست، ولی در چین سمیت آن را میگیرند و در آشپزی از آن استفاده می کنند.
لاله واژگون در ایران
دشت لالههای واژگون در استان چهارمحال و بختیاری مشهورترین دشت لاله ایران است که در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ماه گلهای این دشت باز میشوند. گونهای از لاله واژگون که در این دشت میروید بسیار نادر است و یک اثر طبیعی ملی به شمار میآید.
همچنین غرب استان اصفهان، شهر ایوان، شهر ایلام، شهر خوانسار و منطقه بویین میاندشت ازدیگر مناطقی است که لالههای زیادی دارد. در شهرستان الیگودرز نیز دشت وسیعی مشهور به دشت لالهها وجود دارد که در اردیبهشت ماه زیبایی لالههای واژگون آن چشم نواز است.
در منطقه دیگری از همین شهرستان یعنی در میان کوههای ویلو و ویلک واقع در شمال روستای گندمینه (حد فاصل استانهای اصفهان و لرستان) نیز در چند سال اخیر مملو از لالههای واژگون بود ولی متاسفانه امروزه به طور کامل از بین رفتهاند.
در برخی نقاط ایران، این گیاه را اشک مریم یا لاله اشک میخوانند. وجه تسمیه چنین نامی به داستانهای اسطورهای برمیگردد.
براساس یک افسانه قدیمی این لاله شاهد مرگ سیاوش بوده و از غصه این اتفاق سربه زیر شده است و اشک میریزد، اشکهای لاله واژگون در حقیقت شیره بی رنگی است که در درون لاله قرار دارد و گاهی به سمت پایین سرازیر میشوند.